Socio

Socio estas reto de dependecoj kaj reciprokaj kondiĉoj inter homoj, loĝantaj sur iu teritorio kaj iliaj interrilatoj produktivaj, familiaj, naciaj, ritaj k.a.

Erich Fromm

	« Efektive Freŭdo kaj liaj lernintoj havis nur tre naivan imagon pri procezoj, okazantaj en la socio; plejparto de liaj provoj de aplikado de psikologio al la socialaj problemoj kondukis al eraraj konstruoj… » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

	« Alivorte la socio realigas ne nur funkcion de subpremado, kvankam ankaŭ ĝin, sed ankaŭ funkcion de kreado de la personeco. Homa naturo — pasioj de la homo kaj liaj anksioj — estas produkto de kulturo; fakte la homo mem estas la plej grava atingo de tiuj senĉesaj homaj klopodoj, kies registron ni nomas la historio. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

	« Ĉiuj ekonomiaj kaj sociaj fortoj, karakteraj pro la nuntempa socio, burĝonis ene de tiu mezepoka jam en la 12-a, 13-a kaj 14-a jarcentoj. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

	« Kulturo de la Renesanco reprezentis socion de relative altevoluinta komerca kaj industria kapitalismo… La Reformacio inverse estis ĉefe religio de kamparanoj kaj malsupraj tavoloj de la urba socio. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

« …en ĉiu socio spirito de la kulturo estas ĝenerale difinata de la spirito de dominantaj sociaj grupoj. Parte tio okazas ĉar tiuj grupoj kontrolas edukan sistemon, lernejon, eklezion, gazetaron, teatron kaj tiel havas eblecon trudi siajn ideojn al la tuta loĝantaro; sed krome tiuj regantaj grupoj havas ankaŭ tian prestiĝon, ke malsupraj klasoj volonte pretas akcepti iliajn valorojn, imiti ilin, psikologie identigi sin kun ili. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

« Koncentriĝo de kapitalo (ne de riĉeco) en certaj sektoroj de ekonomia sistempo limigis eblecojn de sukceso de la privata iniciato. Kie venkas monopolisma kapitalo, la ekonomia sendependeco de plimulto jam finiĝis. Por tiuj kiuj plu luktas — speciale por plejparto de la meza klaso — tiu lukto akiras karakteron de batalo kontraŭ fortoj tiom superantaj, ke antaŭaj kuraĝo kaj kredo je iniciato estas anstataŭataj de sentoj de senespero kaj senhelpeco. Grupeto da monopolistoj havas enroman, kvankam neevidentan potencon super la tuta socio; sorto de plejparto de la socio dependas de decidoj de tiu ĉi grupo. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

	« Procezo de detruado de la mezepoka socio daŭris kvarcent jarojn kaj en nia tempo finiĝas. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

« …plejparto de problemoj de la privata kaj socia vivo estas tre simplaj, tiom simplaj, ke kompreni ilin povus fakte ĉiu. Oni bildigas ilin — kaj ofte intence — tiom komplikaj por montri, ke orientiĝi en ili povas nur “fakulo”, kaj eĉ li nur en sia mallarĝa fako; kaj tio senigas la homojn je kuraĝo kaj deziro pensi memstare, subfosas ilian kredon je sia kapablo mediti pri aktualaj problemoj. La individuo sentas sin senespere droninta en ĥaosa amaso da faktoj kaj kun kortuŝa pacienco atendas, ke “fakuloj” decidu kion li faru. Rezulto de tia influo estas ambigua: unuflanke cinikismo kaj skeptikismo rilate ĉion, kio estas skribata kaj dirata, aliflanke — infaneca fido al ĉio, kio estos dirita kun sufiĉa aplombo. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

« Dum neniu el antaŭaj historiaj periodoj tiuj celoj estis atingeblaj; ili laŭbezone restis nur ideologiaj celoj, ĉar ne ekzistis materiala bazo, necesa por evoluo de la vera individuismo. Kapitalismo kreis tiun premison. Problemo de produktado jam estas solvita — almenaŭ ĝenerale; ni jam povas klare imagi estontan socion de la komuna abundo, en kiu lukto pri ekonomiaj privilegioj ne estos kaŭzata de ekonomia neceso. Problemo, kiun ni alfrontas hodiaŭ, konsistas en tia organizado de sociaj kaj ekonomiaj fortoj, ke la homo — ano de la organizita socio, iĝu mastro de tiuj ĉi fortoj, ne ilia sklavo. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

« Antaŭ ĉio ni povas oferi eĉ ne unu el atingoj de la nuntempa demokratio: ni devas konservi la ĉefan el ili — reprezentan registaron, elektatan de la popolo kaj respondecan antaŭ ĝi, kaj ankaŭ ĉiujn rajtojn, garantiitajn de konstitucio al ĉiu civitano. Ni ne povas oferi ankaŭ novan demokratian principon, kiu asertas ke neniu devas malsati, ke la socio respondecas pri ĉiuj siaj anoj, ke neniu estos devigita — per timo de senlaboreco aŭ malsato — al subiĝo kaj perdo de la homa digno. Tiujn ĉefajn atingojn necesas ne nur konservi, sed fortigi kaj vastigi. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

« Neracia, senplana socio devas esti anstataŭigita per socio kun planita ekonomio, kiu ebligos unuigi kaj koncentri la fortojn de la tuta socio. La socio devas ekregi la sociajn procezojn same racie kiel ĝi ekregis la procezojn naturajn. La ĉefa kondiĉo por tio estas nuligo de kaŝa potenco de eta aro da aferistoj, manipulantaj ekonomion sen ajna respondeco antaŭ amaso da homoj, kies sortoj dependas de iliaj decidoj. Ni povas nomi tian socian ordon demokratia socialismo, sed gravas ne la nomo; gravas organizi racian ekonomian sistemon, kiu servus al la interesoj de la popolo. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

	« Solvo de la problemo de kombinado de centralizado kaj malcentralizado estas unu el la ĉefaj taskoj, kiuj staras antaŭ la socio. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

	« En la socian karakteron eniras nur tiu tutaĵo de karakteraj trajtoj, kiu ĉeestas ĉe plejparto de anoj de tiu ĉi socia grupo kaj aperis rezulte de komunaj por ili travivaĵoj kaj ĝenerala vivmaniero. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

	« Nocio de socia karaktero estas ŝlosila por kompreno de la sociaj procezoj. Karaktero — en dinamika senco de la analitika psikologio — estas specifa formo de la homa energio, aperanta dum procezo de dinamika adaptiĝo de homaj bezonoj al certa vivmaniero en certa socio. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

« Ofte okazas, ke iu socia grupo je nivelo de konscio akceptas iujn ideojn, sed tiuj ĉi ideoj efektive ne tuŝas la tutan naturon de tiu ĉi grupo pro specifeco de ĝia socia karaktero; tiaj ideoj restas nur sortimento de konsciitaj principoj, sed je kriza momento homoj montriĝas malkapablaj agi laŭe al siaj principoj. Kiel ekzemplo povas servi laborista movado en Germanio dum la venko de naziismo. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

	« …la familion oni povas konsideri psikologia agento de la socio. » — Erich Fromm, Fuĝo for de libereco [1941]

Emil Cioran

	« Nin gvidas nur unu afero — ĉarmoj de la neplenumebla. Alivorte, socion, kiu ne kapablas doni vivon al utopio kaj dediĉis sin al ĝi, minacas sklerozo kaj disfalo. » — Emil Cioran, Historio kaj utopio [1960]

	« La socio konsolidiĝas antaŭ danĝero kaj degradiĝas en la stato de trankvilo. Psikozoj multiĝas tie, kie regas la paco, higieno kaj komforto. » — Emil Cioran, Silogismoj de amaro [1952]

José Ortega y Gasset

	« …homa socio ĉiam, ĉu deziras ĝi tion aŭ ne, estas aristokrateca laŭ sia senco, ju pli ĝi estas aristokrateca, des pli ĝi estas socio, same inverse. Kompreneble mi parolas pri la socio, ne pri la ŝtato. » — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930)

	« …la epokon de la eŭropa absolutismo distingas nome malforteco de la ŝtato… la aristokratoj ne deziris fortigi la ŝtaton koste de la socio. Malgraŭ kutimaj imagoj, absolutismo instinkte estimis la socion, kaj estimis oble pli ol la nunaj demokratioj. Hodiaŭ la ŝtato estas pli inteligenta, sed historie pli senrespondeca. » — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930)

« Finiĝos tio plorinde. La ŝtato definitive sufokos ĉian socian aktivecon kaj neniuj novaj semoj jam burĝonos. La socion oni devigos vivi por la ŝtato, la homon — por la ŝtata maŝino. Kaj ĉar tio estas nura maŝino, kies funkcieblo kaj stato komplete dependas de viva forto de ĉirkaŭaĵo, finfine la ŝtato, forsuĉinte el la socio ĉiujn sukojn, senfortiĝos, ekfeblos kaj mortos per la plej morta el la mortoj — per la rusta morto de mekanismo. » — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930)

	« La povo kaj subiĝo estas decidaj kondiĉoj por ekzistado de iu ajn socio. » — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930)

Carl Gustav Jung

	« Ni en Svislando havas sufiĉe elteneblan socian ordon, ĉar ni militas inter si. Nia ordo estus perfekta, se ĉiu turnus sian agresemon internen de si, internen de sia propra psiko. » — Carl Gustav Jung, Lukto kontraŭ la ombro

	« ...la socio ne speciale aprezas la spiritajn heroaĵojn: ĝiaj premioj ĉiam estas aljĝataj pro atingoj, sed pro individueco, plej ofte ĝi estas premiata nur postmorte. » — Carl Gustav Jung, Etapoj de la vivo

Marshall McLuhan

« …en la skriba kaj homogenigita socio homo ĉesas esti sentema rilate diversan kaj interrompan vivon de la formoj. Kiel parton de sia narcisisma fiksiĝo li akiras iluzion de tria dimensio kaj “privatan vidpunkton”, kaj tiel komplete fortranĉiĝas de la propra al [William] Blake kaj la Psalmisto [reĝo Davido] konsciiĝo: ni estas tio, al kio alkroĉiĝis nia rigardo. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« …movebla nomado, vivinta per ĉasado kaj plukado, estas sociale senmova. Aliflanke malmultmova specialisto estas dinamika, ekspansia, progresema. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« Jarcentojn poste, kiam plua disiĝo kaj ekspansio elĉerpis eblecojn de privata agado, korporacia entreprenado inventis ideon de la Socia Devo, metinte sur individuon personan respondecon pro grupa agado. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« …nenio povis iĝi por la marksisma dialektiko pli detrua ol ideo ke lingva komunikilo determinas formon de socia evoluo ne malpli ol produktiloj. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« Donaco de fonetika skribo, doninta al homo okulon anstataŭ orelo, en socia kaj politika rilatoj estas evidente la plej radikala eksplodo, kiu nur povas okazi en socia strukturo. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

« Skribo kreas oble pli simplajn tipojn de homoj kompare al tiuj, kiuj evoluas en komplika araneaĵo de kutimaj tribaj kaj parolaj socioj. Ĉar fragmentita homo kreas homogenan okcidentan mondon, dum parolaj socioj konsistas el homoj diferenciĝintaj, sed diferenciĝintaj ne danke al specialistaj scipovoj aŭ videblaj signoj, sed danke al unikaj emociaj miksiĝoj. Interna mondo de parola homo estas interplektiĝo de komplikaj emocioj kaj sentoj, kiujn praktikema homo de la Okcidento delonge ene de si detruis aŭ subpremis por pliaj efikeco kaj praktikeco. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« Malsani sen simptomoj signifas havi imunon. Ankoraŭ neniu socio havis sufiĉajn sciojn pri siaj agoj por evoluigi imunon al siaj novaj larĝigoj aŭ teknologioj. Hodiaŭ ĉe ni aperis sento, ke eble tian imunon kapablas krei la arto. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

« …en la elektra epoko ne plu havas sencojn paroli ke la artisto marŝas antaŭ sia tempo. Nia teknologio ankaŭ marŝas antaŭ sia tempo, necesas nur sukcesi ekvidi en ĝi nome tion, kio ĝi estas. Nun por ne okazu troa katastrofo en la socio, la artisto emas forlasi sian eburan turon por translokiĝi al la turo de socia regado. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

« Kiam apude ekzistas du socioj, psika defio de pli komplika el ili efikas al la pli simpla forme de eksploda elĵeto de energio… Kiel barbaron kontakto kun civilizo spronis al ekstrema moviĝemo, transformiĝinta je amasa migrado, same adoleskulo, devigita partopreni en urba vivo, nekapabla akcepti ĝin kiel plenkreskulo, komencas “senkialan ribelon”. Antaŭe la adoleskulo havis esperon pri estonteco. Li estis preta al atendado de sia ŝanco. Sed ekde la tempo kiam aperis televido, strebo al partopreno finis la adoleskon kaj en ĉiu usona hejmo kreskis sia Berlina muro. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« Legopova homo kaj skriba socio evoluigas en si teruran kapablon konduti en ĉiuj aferoj mirinde distanciĝante de tiuj sentoj kaj de tiu emocia engaĝiĝo, kiujn nepre sentus nelegopova homo kaj neskriba socio. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

« Imagu ke anstataŭ elpendigi stelo-strian flagon, ni devus skribi la vortojn “usona flago” trans ŝtofopeco kaj elpendigi ĝin… Eble tiu ilustraĵo helpos al ni imagi kian ŝanĝon travivas triba homo, alpropriganta skribon. El liaj rilatoj kun socia grupo preskaŭ komplete estas ekskludataj emocia kaj korporacia familia sentoj. Li akiras emocian liberon, ebligantan al li apartiĝi de la tribo kaj iĝi civilizita individuo, homo de vida organizado, havanta homogenajn imagojn, kutimojn kaj rajtojn same kiel ĉiuj aliaj civilizitaj individuoj. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« En teatro, balo, futbala matĉo, preĝejo ĉiu individuo ĝuas ĉeeston de ĉiuj aliaj. Ĝuo pro ĉeestado en amasoj konsistas en tiu ĝojo pro kresko de nombro, kies ekziston oni jam delonge supozis ĉe legopovaj membroj de la okcidenta socio. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« Homoj lasis ferman mondon de tribo por “malferma socio”, interŝanĝinte helpe de skriba teknologio orelon kontraŭ okulo. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

« …la feŭda sistemo iĝis socia daŭrigo de piedingo. La piedingo unuafoje aperis en la Okcidento en la 8-a jarcento kaj estis pruntita de la Oriento. Kun apero de la piedingo aperis la ĉevalbatalo, naskinta novan socian klason. La eŭropa klaso de ĉevalbatalantoj jam ekzistis, restis nur armigi ĝin, sed por komplete armigi la kavaliron, necesis unuigi resursojn de deko aŭ pli da kamparanaj kortoj. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« …skribaj socioj havas sian specifan iluzion: ili opinias ke en ili ekzistas alta grado de memkonscio kaj individuismo. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« Same kiel la teknologioj estas larĝigoj de viva organismo, ankaŭ la ludoj, same kiel institucioj, estas larĝigoj de la socia homo kaj politika korpo. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« …sen ludoj homo kaj socio sinkas je tranca aŭtomateco de zombio. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

	« Ido de televido soifas engaĝiĝon kaj ne deziras specialistan labropostenon estonte. Li soifas rolon kaj profundan ligitecon al sia socio. » — Marshall McLuhan, Komprenante amaskomunikilojn: la interna larĝigo de homo [1964]

Andrej Movĉan

« ...de faŝismo Rusio hodiaŭ estas tre malproksima... Nian socion oni povas riproĉi pri pasiveco, nematureco, pri tio ke ĝi ne superkreskis superstiĉojn, ne iĝis civitana, sed ne pri tio ke ĝi estas faŝisma. Kaj se ne okazos iuj katastrofoj kiel en 1917, mi dirus ke la rusia socio kreskos direkte al Eŭropunio, sed ne direkte al izoliĝo. »   « ...от фашизма Россия сегодня очень далека... Наше общество можно упрекать в пассивности, незрелости, в том, что оно не переросло предрассудки, не стало гражданским, но не в том, что фашистское. И если не случится каких-то катастроф, как в 1917 году, я бы сказал, что российское общество растет в сторону Евросоюза, а не в сторону изоляции. » — Andrej Movĉan, Kia estos la mondo post cent jaroj [2018]

« Estas sensence provi efektivigi demokratiajn ŝanĝojn en malpreta al tio socio. Tasko de opozicio ne povas esti ŝanĝo de la potenco, nek eĉ eniro en ĝin: en la nuna Rusio institucioj de regado estas reduktitaj kaj ĉeesto de reprezentantoj de liberala ideologio en la potenco en malgranda kvanto nur ligos al ili la manojn, sed ne ŝanĝos la situacion. »   « Демократические преобразования бессмысленно пытаться делать в не готовом к этому обществе. Задачей оппозиции не может быть ни смена власти, ни даже вхождение во власть: в современной России институты управления редуцированы и нахождение представителей либеральной идеологии во власти в небольшом количестве только свяжет им руки, но не изменит ситуацию. » — Andrej Movĉan, Kio okazos se al potenco en Rusio denove venos liberaluloj? [novembro 2015]

« [pri Rusio] ...tasko de la opozicio devas esti lukto por mondkoncepto de la socio (por ke en la momento de elekto ĝi elektus liberalismon kaj demokration) kaj por formiĝo ene de la lando de liberala elito (do ekonomie, socie kaj politike aktiva parto de la socio). »   « [о России] ...задачей оппозиции должна быть борьба за мировоззрение общества (для того, чтобы в момент выбора оно совершило выбор в пользу либерализма и демократии) и за формирование внутри страны либерально настроенной элиты (то есть экономически, социально и политически активной части общества). » — Andrej Movĉan, Kio okazos se al potenco en Rusio denove venos liberaluloj? [novembro 2015]

« ...klaras, ke kiam en la socio malpli ol 0,1% prosperas koste de 99,9%, tio ne povas okazi nur pro tio, ke la malplimulto bonŝancas aŭ ke ĝi “ludas” oble pli bone ol la aliaj. »   « ...понятно, что, когда в обществе менее чем 0,1% преуспевает за счет 99,9%, это не может происходить лишь потому, что меньшинству везет или оно «играет» значительно лучше остальных. » — Andrej Movĉan, Tasko pri kvin maraj rabistoj [la 6-a de septembro 2017]

« ...ŝanĝo de la potenco sen ŝanĝo de la sistemo kaj de psikologio de la socio sekvigas nur kreskon de malegaleco. Kiu ankoraŭ dubas pri tio, vidu kion sekvigis la oktobra ŝtatrenverso en 1917, kaj poste la revolucio en 1991 kaj la disfalo de Sovetunio. »   « ...смена власти без смены системы и психологии общества приводит только к усилению неравенства. Кто еще сомневается в этом, посмотрите, к чему привели октябрьский переворот 1917 года, а затем революция 1991 года и распад СССР. » — Andrej Movĉan, Tasko pri kvin maraj rabistoj [la 6-a de septembro 2017]

« La potenco akceptas moralon, diktatan de la socio, kaj juĝi la potencon de pozicioj de moralo de aliaj tempo kaj socio estas tute sensence — tiam ni kondamnos ĉiujn kaj ĉion sendistinge, kaj Cezaro estos faŝisto, kaj Washingtone — separisto, kaj Lincoln — instiganto de milito, kaj Churchill — rasisto. »   « Власть принимает мораль, диктуемую обществом, и судить власть с позиций морали другого времени и социума вообще бессмысленно — тогда мы осудим всех и вся без разбору, и Цезарь будет фашистом, и Вашингтон — сепаратистом, и Линкольн — поджигателем войны, и Черчилль – расистом. » — Andrej Movĉan, Naskiĝtago de Gorbaĉov [la 6-a de marto 2016]

Diversaj aŭtoroj

• Kutimo la justecon tute konsistigas, ĝi estas la kaŝa fundamento de ĝia aŭtoritato. Se oni fosas ĝis ĝia origino, oni ĝin neniigas.
  • Aŭtoro Blaise PASCAL
• Vian fingron malsanan ne vidigu, ĉar ĉiu ĝin batus.
  • Hispana proverbo
• La historio tamen montras kiomgrade malfacilas diri « ne », kiam barbareco estas la socia normo.
  • Aŭtoro: ? (André Comte Sponville?)
• Pluraj personoj odoraĉas: devigitaj vivi kune, ili interkonsentas surporti fortodorajn parfumaĵojn. Jen en kio konsistas ĝentileco.
  • Aŭtoro: Sénac de Meilhan (franca moralisto)
• Kiam oni entreprenas ion, oni tuj havas kontraŭ si tri homgrupojn: Tiuj, kiuj faras la samon, tiuj, kiuj faras la malon, kaj tiuj, kiuj faras nenion.
  • Aŭtoro: Rémy Chauvin
• La homoj normalaj estas tiuj, kiuj sukcesas malliberigi la aliajn.
  • Aŭtoro: Aimé Michel
• La teroro de la socio, kiu estas la fundamento de la moralo, la teroro de Dio, kiu estas la sekreto de religio – tiuj estas la du aferoj, kiuj estras nin.
  • The terror of society, which is the basis of morals, the terror of God, which is the secret of religion – these are the two things that govern us. p. 18
  • Oscar Wilde The Picture of Dorian Grey

• Estas certe ke neniu socio povas prosperi kaj feliĉi, kie la plejparto de ties anoj etas malriĉa kaj kaj mizera.
  • No society can surely be flourishing and happy, of which the greater part of the members are poor and miserable.
  • Adam Smith

	« Amaso ankoraŭ ne estas socio. » — Roger Bacon