Karl Marx

Karl Marx
Aliaj projektoj
Biografio en Vikipedio
Plurmedioj en Komunejo
Plurmedioj en Komuneja kategorio

Karl MARX (Esperantigite Karlo MARKSO; germane: Karl Heinrich Marx [karl HAJNriĥ marks] (naskiĝis la 5-an de majo 1818, mortis la 14-an de marto 1883) estis filozofo el Germanio. Li fondis la skolon de marksismo per sia hegela analizo kaj kritiko de kapitalismo.

Citaĵoj

La filozofoj nur diversmaniere interpretis la mondon. La afero tamen estas ŝanĝi ĝin.

La historio de ĉiu ĝis nun ekzistanta socio estas la historio de klasbataloj.

	« La moderna ŝtato estas nur komitato, kiu administras la komunajn problemojn de la burĝa klaso. » — Kun Friedrich Engels, Manifesto de la Komunista Partio

	« Ĉiuj revolucioj ĝis nun pruvis nur unu aferon, nome, ke multaj aferoj povas esti ŝanĝitaj, sed ne la homo. »   « Alle Revolutionen haben bisher nur eines bewiesen, nämlich, dass sich vieles ändern lässt, bloß nicht die Menschen. »

	« La religio estas la opio de la popolo, la koro de mondo sen koro. »

	« Homo devus esti, kio li povus esti. »

	« Revolucioj estas la lokomotivoj de la historio. » — La Klasaj Luktoj en Francio, 1848 ĝis 1850 (1850)

	« Ĉiuj, kiuj scias ion ajn pri historio ankaŭ scias ke grandaj sociaj revolucioj estas neeblaj sen la virina fermento. Socia progreso povas esti mezurata ĝuste per la socia pozicio de la bela sekso (simplaj inkluzivitaj). » — Letero al Ludwig Kugelmann (12 decembron 1868)

	« Ĉiu paŝo de vera movado pli gravas ol deko da programoj. » — Letero al W. Bracke (5 majo 1875)

	« Se io estas certa, estas ke mi mem ne estas marksisto. »

	« Prometeo estas la plej eminenta sanktulo kaj martiro en la filozofia kalendaro. »   « Prometheus ist der vornehmste Heilige und Märtyrer im philosophischen Kalender. »

	« La fundamento de nereligia kritiko estas: Homo faras religion, religio ne faras homon. »

	« Feuerbach estas la sola, kiu havas seriozan, kritikan sintenon al la hegela dialektiko kaj kiu faris aŭtentikajn malkovrojn en ĉi tiu kampo. Li fakte estas la vera konkeranto de la malnova filozofio. »

	« Fakte ne la konscio regas la vivon, sed la vivo mem regas la konscion. »   « Nicht das Bewußtsein bestimmt das Leben, sondern das Leben bestimmt das Bewußtsein. »

	« Lingvo, same kiel konscio, estiĝas nur de la bezono, la neceso de interrilato kun aliaj homoj. »   « Sprache entsteht, wie das Bewußtsein, erst aus dem Bedürfnis, der Notdurft des Verkehrs mit anderen Menschen. »

	« Viroj faras sian propran historion, sed ili ne faras ĝin laŭplaĉe; ili ne faras ĝin en mem-elektitaj cirkonstancoj, sed en cirkonstancoj jam ekzistantaj, donitaj kaj transdonitaj de la pasinteco. »

	« Tiel same, la komencanto, kiu lernis novan lingvon, ĉiam tradukas ĝin reen al sia gepatra lingvo, sed li asimilas la spiriton de la nova lingvo kaj esprimas sin libere en ĝi nur kiam li moviĝas en ĝi sen memori la malnovan kaj kiam li forgesas sia denaska lingvo. »

	« La ideoj ne ekzistas aparte de la lingvo. »   « Die Ideen exis­tie­ren nicht ge­trennt von der Spra­che. »

	« Ĉar laboro estas moviĝo, tempo estas ĝia natura mezuro. »

	« Lukso estas la malo de nature necesa. »

La Kapitalo (1867)

La kapitalo. Volumo I (1867) de Karl Marx elgermanigita de Vilhelmo Lutermano

	« Ĉiu komenco estas malfacila, tio validas en ĉiuj sciencoj. »

	« La religia mondo estas nur la respegulo de la reala mondo. »

	« La irlanda malsato de 1846 mortigis pli ol 1 000 000 homojn, sed ĝi mortigis nur kompatindajn diablojn. Al la riĉeco de la lando ĝi ne faris la plej etan damaĝon. »

	« ... la laboristo ne estas kapitalisto, kvankam li alportas varon al merkato, nome sian propran haŭton. »

Disputataj

	« Demokratio estas la vojo al socialismo. Atribuita al Marx en la lastaj jaroj, inkluzive en Communism (2007) de Tom Lansford, p. 48, sed la plej frua apero de ĉi tiu ankoraŭ trovita estas en The Communist Review (1952) de la Brita Komunima Partio, p. 15. »

Misatribuitaj

	« La subprematoj rajtas decidi, kiuj apartaj reprezentantoj de la subprema klaso reprezentu kaj subpremu ilin en la parlamento unufoje ĉiujn kelkajn jarojn. Fakte de Ŝtato kaj Revolucio de Vladimir Lenin, parafrazante Marx en La Civila Milito en Francio. »

	« Ni pendigos la kapitalistojn per la ŝnuro, kiun ili vendas al ni. Ofte atribuita al Lenin aŭ Stalin, malpli ofte al Marx. La frazo devenas el onidiro ke Lenin diris tion al unu el siaj proksimaj kunlaborantoj Grigori Zinoviev, post kunveno de la politburoo en la fruaj 1920-aj jaroj, sed ekzistas neniuj pruvoj ke li iam diris tion. »

	« Ĉirkaŭu vin per homoj, kiuj feliĉigas vin. Homoj, kiuj ridigas vin, kiuj helpas vin kiam vi bezonas. Homoj, kiuj vere zorgas. Ili estas konservindaj en via vivo. Atribuite al Karl Marx, samnoma komponisto. »

	« Viro kaptu fiŝon kaj vi povos vendi ĝin al li. Instruu homon fiŝkapti kaj vi ruinigos mirindan komercan ŝancon. Atribuite al Marx (eble kiel ŝerco) en W. C. Privy's Original Bathroom Companion (2003) »

Pri la aŭtoro

La merito de Marx estas ke li subite produktas kvalitan ŝanĝon en la historio de socia penso… li esprimas revolucian koncepton: la mondo ne nur devas esti interpretata, ĝi devas esti transformita. ~ Che Guevara

	« Multe, se ne ĉio, kion ni scias pri la kompleksa mekanismo respondeca pri la disvolviĝo (kaj stagnado) de produktivaj fortoj kaj pri la pliiĝo kaj kadukiĝo de sociaj organizoj, estas rezulto de la analiza laboro entreprenita de Marx kaj de tiuj, kiujn li inspiris. » — Paul A. Baran

« Mi vidas Marx, kiu estis maljuna judo, kiel la lasta el la Malnovaj Testamentaj Profetoj, ĉi tiu maljuna barbulo laboranta en la Brita Biblioteko, studanta kapitalismon, pri tio temis Das Kapital, ĝi estis klarigo de brita kapitalismo. Kaj mi pensis interne, 'Nu, iu ajn povus verki tian libron, sed tio, kio eliras el lia verkado, estas pasia malamikeco al la maljusteco de kapitalismo. Li estis profeto, do mi metis lin en tiun kategorion kiel malnovtestamenta profeto. » — Tony Benn, en intervjuo kun John Cleary (23-an de februaro 2003).

	« Marksismo jam estas spirita (ne religia) instruado celanta la plibonigon de la socio. Tio ne signifas ke ĝi estas perfekta plano por vere spirita socio... Oni ne forgesu ke Marx estis (kaj kompreneble estas) disĉiplo de la Majstro Jesuo, kiu inspiris lin. » — Benjamin Creme

	« Marx estis astronomo de la historio, ne astrologo. » — Meghnad Desai

	« Sed malgraŭ la mankoj de lia analizo, Marx levis iujn bazajn demandojn. Mi estis profunde maltrankviligita dum miaj fruaj adoleskaj tagoj pri la abismo inter superflua riĉeco kaj mizera malriĉeco kaj mia legado de Marx igis min ĉiam pli konscia pri ĉi tiu abismo. » — Martin Luther King

	« Mi ne kompetentas prijuĝi. Sed sendube li estis bonega homo. » — Paul Erdős

« La merito de Marx estas ke li subite produktas kvalitan ŝanĝon en la historio de socia penso. Li interpretas historion, komprenas ĝian dinamikon, antaŭdiras la estontecon, sed krom antaŭdiri ĝin (kio kontentigus lian sciencan devon), li esprimas revolucian koncepton: la mondo ne nur devas esti interpretata, ĝi devas esti transformita. La homo ĉesas esti la sklavo kaj ilo de sia ĉirkaŭaĵo kaj konvertas sin en la arkitekton de sia propra destino. » — Che Guevara

	« Marx estis tre konscia pri la kapablo de kapitalismo novkrei kaj adaptiĝi. Sed li ankaŭ sciis ke kapitalisma ekspansio ne estas eterne daŭrigebla. Kaj dum ni atestas la disvolviĝon de kapitalismo kaj la disrompiĝon de tutmondismo, Karl Marx estas pravigita kiel la plej prudenta kaj grava kritikisto de kapitalismo. » — Chris Hedges

	« Dio mortis. Marx mortis. Kaj mi mem ne fartas tiel bone. » — Eugène Ionesco

	« Mi renkontis Marx, Lenin, Trotskij, Engels kaj Mao kiam mi eniris malliberejon kaj ili liberigis min. » — George Jackson (1994)

	« Funde, la ĉefa pasio per kiu li estis kortuŝita estis la pasio por justeco. Li eble malamis tro forte, li estis ĵaluza kaj li fieris. Sed la ĉefa fonto de lia vivo estis la deziro preni de la ŝultroj de la homoj la ŝarĝon, per kiu ili estis subpremitaj. » — Harold Laski

	« Tentas kompari Platonon kun Markso; efektive, mi tion faris. Kiel Platono, Marx antaŭĝojis pri estonteco, en kiu la ŝtato, leĝo, devigo kaj konkurenco por potenco malaperis kaj politiko anstataŭiĝis per racia organizo. Sed ni ne devas premi la komparon. » — Alan Ryan

	« Karl Marx, viziulo, malkovris ke vi povas regi sklavon multe pli bone, konvinkante lin ke li estas dungito. » — Nassim Nicholas Taleb (2010)

	« Eĉ la bolŝevismo, kies radikalismo estis ekstrema, balzamis Leninon kaj el Karolo Markso faris la Savinton. La idealo de individuo estas la neelradikigebla bezono de la homa animo, kiu protektas ĝin kun fanatikeco kies grandeco kreskas kun ĝia malgracio. » — Carl Gustav Jung, Evoluo de la individuo

	« ...socialismo de Markso kaj bolŝevismo estas du historiaj fenomenoj, kiuj apenaŭ havas komunajn tuŝpunktojn. » — José Ortega y Gasset, La ribelo de la amasoj (1930)

« Sendube se la kapitalo evoluus laŭe al sia kontraŭdira logiko, ĝi estus neniigita de la proletaro. Analizo de Markso restas absolute senriproĉa. Li simple ne antaŭvidis, ke antaŭ vizaĝo de neevitebla minaco la kapitalo povos iugrade transpolitikiĝi, transiri al alia orbito — ekster la produktadajn rilatojn kaj politikajn antagonismojn, aŭtonomiĝi kiel hazarda, cirkula kaj ekstaza formo, kaj samtempe reprezenti la tutan mondon en ĝia tuta diverseco laŭ siaj imago kaj tipo… La unua manifestiĝo de tiu ĉi mutacio iĝis sendube la krizo de la 1929-a jaro; la katastrofo de la 1987-a jaro estis nur sekva epizodo de la sama procezo. » — Jean Baudrillard, La travidebleco de malbono [1990]

Erich Fromm

	« Malgraŭ tio, ke la verkojn de Markso kaj aliaj teoretiistoj de socialismo povas legi ĉiu, plejparto de la homoj, tiom furioze reagantaj al socialismo kaj marksismo, legis eĉ ne unu frazon de Markso, kaj multaj havas tre supraĵajn sciojn en tiu ĉi sfero. » — Erich Fromm, La sana socio [1955]

	« Same kiel por la aliaj socialistoj, por Markso la ĉefan signifon havas la homo. » — Erich Fromm, La sana socio [1955]

Eric Hoffer

« En kariero de preskaŭ ĉiu, eĉ ne skrupulema “homo de la vorto” aperas momento, kiam estima aŭ paciga gesto fare de la potenculoj povas allogi lin al ilia flanko. En certan periodon de sia vivo multaj “homoj de la vorto” pretas iĝi oportunistoj kaj korteganoj. Jesuo mem eble ne edifus sian instruon se la fariseoj akceptus lin, nomus sia instruisto kaj aŭskultus kun estimo. Se Luteron ĝustatempe oni farus episkopo, tre verŝajnas ke tio malvarmigus ardon ankaŭ de Lutero kaj de la tuta Reformacio. La junan Karolon Markson verŝajne oni povus allogi al la flanko de Prusio, se oni donus al li titolon kaj respondecan postenon en la registaro; same pri Lasalo, se li ricevus titolon kaj korteganan uniformon. Sed aliflanke tuj post kiam la “homo de la vorto” formulos sian filozofion kaj sian programon, li komencas defendi ilin pli firme kaj li mem iĝas malpli influebla de flatado kaj allogado. » — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951]

« La liberpensemo de la Renesanco estis antaŭulo de la nova fanatikeco — Reformacio kaj de la Kontraŭreformacio. Francoj de la Klerisma epoko, senmaskigantaj la eklezion kaj la kronon, edifantaj racion kaj toleremon, kaŭzis eksplodon de la revolucia kaj nacia fanatikeco, ne ĉesintan ĝis nun. [Markso kaj liaj adeptoj, diskreditigintaj religion, naciismon, komercan pasion, enmondigis novan fanatikecon — socialismon, komunismon, Stalin-naciismon kaj strebon al la monda regado. » — Eric Hoffer, La vera kredanto [1951]

John Kenneth Galbraith

	« Marx profunde influis tiujn, kiuj ne akceptis lian sistemon. Lia influo etendiĝis al tiuj, kiuj malplej supozis ke ili estas submetitaj al ĝi. » — John Kenneth Galbraith

	« Se ni konsentas ke la Biblio estas verko de kolektiva aŭtoreco, nur Mohamedo rivalas kun Marx pro la nombro da konfesitaj kaj sindonemaj anoj varbitaj de unu sola aŭtoro. Kaj la konkurso ne vere estas tre proksima. La sekvantoj de Markso multe superas la filojn de la profeto. » — John Kenneth Galbraith

Vidu ankaŭ

• Friedrich Engels
• Lenin