Ordono

Ordono
Aliaj projektoj
Ordono en Vikipedio
Ordono en Vikivortaro

Ordono estas esprimo de ies estra volo.

	« Ĉiu ordono lasas en tiu, kiu estas devigita ĝin plenumi, dolorigan pikilon. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Enkorpigo de ĉiuj danĝeroj erte estas la morto… La unua kaj decida signo de la reganto estas rajto ordoni pri la vivo kaj morto. Al li neniu estas allasata: se venas mesaĝisto kun mesaĝo, kiu devas proksimiĝi al la reganto, oni lin priserĉas kaj forprenas la armilojn. La morton de li oni sisteme malproksimigas kaj tenas for: li mem povas kaj devas ĝin ordoni. Li kaŭzas la morton, kiam li deziras. La eldirita de li mortkondamno ĉiam estos plenumita. Tio estas sigelo de lia potenco: la potenco estas absoluta ĝis kiam lia rajto pri la mortkondamno estas nediskutebla. Liaj veraj regatoj estas nur tiuj, kiuj permesas al li mortigi sin. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« [pri la reganto] Sento de la minaco en ĝi neniam endormiĝas… timoj liaj devas iĝi ju pli fortaj, des pli da liaj ordonoj estas plenumataj. Li povas subpremi la dubojn nur per la agoj. Li ordonas ekzekuti iun nur por la ekzekuto mem, ne gravas, ĉu kulpas la viktimo. Li okazigas la ekzekutojn unu post alia dum multiĝas liaj duboj. La plej fidindaj, oni povas diri perfektaj liaj subuloj estas tiuj, kiuj mortis por li. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« [pri islamo kaj kalvinismo] Iliaj adeptoj sopiras dian perforton. La dia potenco al ili malsufiĉas, ĝi estas tro nekonkreta kaj malproksima kaj tro multon lasas je ilia dispono. Tiu konstanta atendado de la ordono havas al la homoj, kiuj subiĝas al ĝi, profundegan influon kaj kaŭzas pezegajn sekvojn en ilia rilatoj al la ĉirkaŭuloj. Ĝi kreas la tipon de la kredanto-soldato, por kiu batalo estas la vera esprimo de la vivo kaj kiu ne timas la batalon, ĉar sentas ĝin en si konstante. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« La silentanto havas tiun avantaĝon, ke liajn eldirojn oni atendas. Ili estas konsiderataj gravaj. Ili estas mallongaj kaj apartigitaj, per tio proksimiĝante al la ordono… Pro tio la komandestroj, plenumante siajn funkciojn, silentas. Tiel formiĝas kutimo atendi de tiu, kiu silentas, se li ekparolos, la frazojn sonantajn kiel ordonoj. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« La ordono estas pli aĝa ol la lingvo, alikaze ĝin ne komprenus la hundoj. Dresado de la bestoj konsistas ĝuste en tio, ke ili, sen koni la lingvon, lernu kompreni kion de ili volas la homo. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« La plej antikva formo de influo de la ordono estas fuĝo. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« La fuĝo estas la sola kaj lasta instanco, al kiu eblas apelacii kontraŭ la mortkondamno. Roro de leono, elirinta por ĉasi, estas efektive la mortkondamno; tio estas la sola sono de ĝia lingvo, komprenebla por ĉiuj ĝiaj viktimoj, kaj povas esti ke tiu kompreno estas la sola komuna, kion ili havas. La plej antikva ordono — tiu, kiu estis farita oble pli frue ol sur la Tero aperis la homo — estas la mortkondamno, instiginta la viktimon al fuĝo. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« La unua, kio altiras la atenton: la ordono lanĉas la agon. Etendita fingro, montranta direkton, povas servi kiel ordono. Okuloj, rimarkintaj la fingron, turniĝas je la sama direkto. Ŝajnas ke kaŭzi la agon je difinita direkto estas la celo, kiun strebis la ordono. La direkto estas speciale grava: ne estas permesite returniĝi, nek turniĝi flanken. La ordono ankaŭ ne lasas kontraŭdiron. Ĝin ne eblas pridiskuti, klarigi, dubigi. Ĝi estas klara kaj konciza, ĉar ĝi devas esti komprenita tuj. Prokrasto de perceptado influas ĝian forton. Kun ĉia ripetado — se ĝi ne estas plenumata tuj — la ordono kvazaŭ perdas parton de sia vivo, ŝrumpas kaj falas kiel mallevita aerbalono; en tiu kazo ne necesas provi revivigi ĝin. Ĉar la ago, lanĉata de la ordono, estas ligita al momento, kiam ĝi estas farita. Ĝi povas esti destinita por pli posta tempo, sed devas sekvi nepre, ĉu ĝi estas difinta per vorto aŭ signo de alia naturo. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« Fonto de la ordono estas alia estaĵo, nome pli forta estaĵo. Al la ordono oni subiĝas pro tio, ke rezistado estas senespera: ordonas tiu, kiu ajnakaze venkos. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Ĉiu ordono konsistas el movilo kaj pikilo. La movilo instigas al la plenumo de la ordono, nome al tio, kiu sekvas el ĝia enhavo. La pikilo restas en tiu, kiu plenumis la ordonon. Se la ordonoj funkcias normale, kiel tio estas atendite, la pikilo ne videblas. Ĝi estas kaŝita, pri ĝi oni ne supozas; se ĝi montriĝos, do en apenaŭ rimarkebla maldeziro subiĝi al la ordono. Sed la pikilo profundiĝas en la homon, plenumintan la ordonon, kaj restas en li, eĉ ne iomete ŝanĝiĝante. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Kiun oni turmentas per la ordonoj plej forte, tio estas la infanoj. Mirindas, ke ili entute ne rompiĝas sub la jugo de la ordonoj kaj sukcesas postvivi ardecon de la edukistoj. Tio, ke poste ili repdotuktas la samon kaj kun ne malpli granda kruelo rilate proprajn infanojn, estas same nature kiel mordi kaj paroli… Rekonstruado de tiaj fruaj situacioj, sed kun kontraŭa rezulto, alivorte, renversigo de tiuj situacioj, estas la plej granda fonto de la spirita energio en la homa vivo. Kiam oni diras pri “emo” al la nova, ankoraŭ ne atingita, malantaŭ tio sin kaŝas nenio alia ol strebo liberiĝi je iam ricevita ordono. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« Nur la plenumita ordono lasas en tiu, kiu al ĝi subiĝis, sian pikilon. Kiu refutas la ordonojn, tiu ne konservas ilin en si. Libera homo estas tiu, kiu lernis refuti la ordonojn, kaj ne tiu kiu nur poste de ili liberiĝas. Sed tiu, kiu bezonas plej multe da tempo por liberiĝi aŭ kiu tute ne kapablas al tio, tiu — sendube — estas la plej mallibera. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« La ordono, kia ni konas ĝin, iris malproksimen de sia biologia prabildo. Ĝi hejmiĝis. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Inter provizado de manĝaĵo kaj ordono formiĝis tre proksima ligo. Ĝi klare manifestiĝas en praktiko de la dresado de la bestoj. Farinte tion, kio estas postulata de ĝi, la besto ricevas sukeron el la manoj de la dresisto. La hejmigo de la ordono transformis la ordonon je promesado de manĝaĵo. Anstataŭ fuĝigi, minacante per morto, la homo promesas tion, kio plej multe necesas al ĉiu viva estaĵo, kaj strikte plenumas la promeson. Anstataŭ servi kiel manĝaĵo al la sinjoro, anstataŭ esti manĝita, tiu al kiu estis ordonite, mem ricevas manĝaĵon. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« La ordono estas kiel sago. Oni pafas ĝin kaj trafas. La ordonanto celas antaŭ ol pafi. Li volas trafi per la ordono iun difinitan: la sago ĉiam estas ekzakte direktita. Ĝi elstaras el la pikita, kiu devas ĝin eltiri kaj adresi al la sekva por liberiĝi de la alportita de ĝi minaco. Fakte la procezo de transdonado de la ordono disvolviĝas tiel, kvazaŭ ricevinta la ordonon eligas la sagon, streĉas propran pafarkon kaj pafas ĝin al la sekva. Vundo en lia propra korpo resaniĝas, kvankam lasas cikatron. Ĉiu cikatro havas sian historion — spuron nome de tiu ĉi, tute konkreta sago. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Kontentiĝo de la plenumita, tio estas sukcese farita ordono, ŝirmas kutime ĉion alian, kio okazas al la pafinto. En li ĉiam haveblas io simila al la sento de repuŝo: tio kion li faras, gravuriĝas en li mem, ne nur en la viktimo. Abundo da repuŝoj, amasiĝante, kaŭzas timon. Tio estas speciala timo, estiĝanta el plurfoja ripetado de la ordonoj, mi nomas ĝin la timo de la ordono. Ĝi preskaŭ mankas en tiu, kiu nur transsendas la ordonojn plu, estante pera instanco. Sed ĝi des pli fortas, des pli proksime la farinta ordonojn estas al la fonto mem de la ordonoj. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« La pafo, mortiginta apartan estaĵon, ne lasas en la pafinto senton de danĝero. La mortigita ne povas damaĝi lin. La ordono ja, minacanta per morto, sed ĉe tio ne mortiganta, lasas memoron pri la minaco. Iuj minacoj estas malplenaj, aliaj efektive efikas; nome tiuj lastaj neniam forgeseblas. Tiu, kiu fuĝis antaŭ la minaco aŭ subiĝis al ĝi aliel, nepre venĝos. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Nur izolita situacio de la ordono kondukas al formiĝo de la pikilo. La minaco, enkorpigata en la ordono al unu, ne povas diluiĝi komplete. Kiu plenumis la ordonon unuope, konservas en si kiel pikilon, kiel firman kristalon de la rankoro, sian ne esprimitan proteston. Li liberiĝos de ĝi nur mem farinte la saman ordonon. Lia pikilo estas nenio alia ol la kaŝita ekzakta speguliĝo de la ordono, kiu estis ricevita, sed ne transdonita tuj plu. Nur esplriminte ĝin oni povas ricevi liberiĝon. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Arto de la oratoro konsistas en transformi siajn celojn je sloganoj, prezentinte ilin tiel, ke ili helpu al formiĝo kaj konservado de la amaso. Li kreas la amason kaj tenas ĝin viva per la forto de la ordono. Se tio okazis, tute ne gravas, kion li postulos de ĝi. Li povas senkompate minaci kaj ofendi la kunvenon de unuopuloj kaj ili pagos al li per amo, se tiel li unuigos ilin en la amason. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« …bona soldato ĉiam estas atendanta la ordonon. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« En dezerto de la ordonoj, etendiĝanta je ĉiuj flankoj, la ordono venas kiel saviĝo — la stereometria figuro [de la soldato] reviviĝas kaj ekmoviĝas. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« Kiu ordonis en la armeo, scias eviti la amason same en si kaj ekster si. Tio okazas ĉar li estas edukita atentdante la ordonon. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« …soldato, kiu ne plu atendas la ordonon, jam estas ne soldato kaj uniformon li portas nur por ŝajnigado. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« Premiado estas la vorto, markanta kaŝitan efikon de la pikiloj de la ordonoj. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« [pri la mongoloj-invadintoj] La vera arto de tiuj ĉi rajdistoj, se paroli pri iliaj militlertecoj, konsistis en tio, ke ili sukcesis dresi grandegan amason de la plenumantoj, al kiuj ili senŝanceliĝe transdonadis la ricevatajn desupre ordonojn. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« [pri la homo, de infanaĝo inundita je ordonoj] Ekde la plej teneraj jaroj en li amasiĝas kaj amasiĝas la pikiloj, per kiuj klarigeblas ĉiuj strangaĵoj kaj neŭrozoj de lia posta vivo. Li estas devigita serĉi tiujn, sur kiujn eblos transĵeti siajn pikilojn. La tuta vivo do iĝas unu senfina serĉado de seniĝo aŭ de liberiĝo de la pikiloj. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« La sago estas la rekta stampaĵo de la origina, ne hejmigita ordono. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« La pikilo aperas dum plenumo de la ordono. Ĝi apartiĝas de ĝi kaj gravuriĝas en la plenumanto same preciza bildo de la ordono. Ĝi estas eta, profunde kaŝita kaj kaŝita de la konscio; ĝia ĉefa eco, pri kiu estis multe dirite estas ĝia kompleta senŝanĝeco. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« La amaso de la konvertiĝo formiĝas el multaj individuoj por ilia komuna liberiĝo de la pikiloj, kiam mankas espero fari tion unuope. Multe da homoj unuiĝas kontraŭ grupo da tiuj, kiujn ili konsideras fonto de la ordonoj, pezigantaj la vivon. Se tio estas soldatoj, do ĉiu oficiro stariĝas sur loko de tiu, kiu efektive ordonis al ili. Se tio estas laboristoj, do ĉiu entreprenisto anstataŭas tiun, por kiu ili efektive laboris. Klasoj kaj kastoj en tiu ĉi momento efektive ekzistas, ili funkcias tiel, kvazaŭ ili reale konsistas el egaluloj. Leviĝintaj malsupraj klasoj unuiĝas je la totala amaso, la superaj, minacataj, ĉirkaŭitaj de superanta nombro da malamikoj, formas timiĝintajn, pretajn al fuĝo gregojn. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Ekzekutisto, same kiel ĉiu alia, kiu ricevas la ordonon, staras sub minaco de la morto. Sed li liberiĝas je tiu minaco, mortigante mem. Li tuj transdonas plu tion, kio povus okazi al li, preventante tiel la sankciojn, kiuj povus lin tuŝi. Oni diras al li: vi devas mortigi kaj li mortigas. Li ne kapablas kontraŭstari tian ordonon — la ordono estas farita de tiu, kies superantan forton de agnoskas. Tio devas okazi tre rapide, kutime tio okazas tuj. Por formiĝo de la pikilo mankas tempo. Sed eĉ se tempo haveblus, por formiĝo de la pikilo mankas bazo. Ĉar la ekzekutisto transdonas plu ĝuste tion, kion li ricevas. Li povas timi nenion, en li restas nenio. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« Gravas klare konscii: la oficialaj murdistoj estas des pli kontentaj, ju pli da ordonoj kondukas rekte al la morto. Eĉ la vivo de la mallibereja gardisto estas pli malfacila ol tiu de la ekzekutisto. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Estas konate, ke la homoj, agantaj laŭ ordono, kapablas je plej teruraj agoj. Kiam la fonto de la ordonoj sekiĝas kaj oni igas ilin rigardi reen al siaj faroj, ili ne rekonas la farojn, nek sin mem. Ili diras, ke ili tion ne faris kaj ne ĉiam konscie mensogas. Eĉ kiam estas prezentitaj atestoj de la ĉeestantoj, kiam mankas duboj, ili tamen plu gurdas: tio ne povas esti, tio estis ne mi, mi ne povis tion fari. Ili penas eltrovi en si spuron de tiuj faroj kaj trovas nur blankan folion. Mirindas, kiom netuŝitaj ili sukcesis resti. La vivo, kiun ili vivas poste, estas efektive alia vivo, neniel makulita de la antaŭaj faroj. Ili ne sentas la kulpon, nek penton. Tiuj faroj ne iĝis parto de ilia estaĵo. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« La kulpulo kulpigas ne sin mem, sed la pikilon, fremdan instancon — la veran kulpulon, kiun li ĉie portas kun si. Ju pli fremda estis al li ordono, des malpli da kulpo li sentas. La ordono plu vivas en li kiel pikilo, sed vivas estante apartigita de ĉio alia. Ĝi estas konstanta atestanto de tio, ke ne li faris tiujn ĉi agojn. Li mem vidas sin viktimo de la ordono kaj eĉ ne supozas pri la efektivaj kaj veraj eventoj. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« [pri influo de la ordono al la homoj] En ekstremaj, feliĉe maloftaj kazoj ili ellaboras en si fatalismon kaj eĉ fieras pri si, blinde sekvante la ordonon, kvazaŭ blindiĝo estas speciala vira fieraĵo. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« De iu ajn flanko oni rigardu, la ordono en ĝia kompakta preta formo, kian ĝi akiris hodiaŭ rezulte de longa historio, estas la plej danĝera elemento de la homa kunvivado. Necesas kuraĝi kontraŭstari la ordonon, ŝanceli ĝian dominadon. Necesas serĉi la vojojn, kaj rimedojn de liberiĝo de ĝi de plejparto de la homaro. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« [pri la reĝo] Statikeco de tiu ĉi tipo, al kiu estas malpermesita propra transformiĝo, kvankam de ĝi eliras senfinaj ordonoj, kaŭzantaj transformiĝon de la aliaj, eniris esencon de la potenco. Tiu ĉi imago difinas ankaŭ la nuntempajn ideojn pri la naturo de la potenco. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« La vera karakterizo de la aĵo estas nepenetrebleco. Oni povas ĝin puŝi, movi, sed ĝi ne povas ensorbi la ordonon. Sekve, la jura difino de la sklavo kiel aĵo kaj posedaĵo estas erara. Li estas la besto kaj posedaĵo. Apartan sklavon plej ĝuste estus kompari kun la hundo… Por la hundo, same kiel por la sklavo, ordono kaj manĝaĵo havas la saman fonton — la sinjoron, do komparo de ilia statuso kun la statuso de la infano estas ne tiom malkonvena. Kio grave diferencigas ilin de la infano, estas ilia malkapablo al transformiĝo. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« [pri la reganto kaj milito] Kiel ajn li montru sin ekstere, lia profunda kaj sekreta bezono estas maldensigi la vicojn de propraj subtenantoj. Por liberigi lin de la timo de la ordonoj necesas ke mortu multaj el tiuj, kiuj luktas je lia flanko. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

	« Tiu, kiu volas iĝi pli forta ol la potenco, devas lerni sen timo rigardi en la okulojn de la ordono kaj trovi la rimedon elŝiri ĝian pikilon. » — Elias Canetti, Amaso kaj potenco [1960]

« Viro venis antaŭ Rabba kaj diris al li: loka oficisto diris al mi: Iru kaj mortigu Ajnulon kaj se vi ne faros, mi mortigos vin. Rabba diris al li: Li mortigu vin kaj vi ne mortigu. Kion vi pensas, ĉu ke via sango pli ruĝas? Eble la sango de tiu viro pli ruĝas. »   « הוא כי ההוא דאתא לקמיה דרבא אמר ליה מרי דוראי אמר לי זיל קטליה לפלניא ואי לא קטלינא לך אמר ליה ליקטלוך ולא תיקטול מאי חזית דדמא דידך סומק טפי דילמא דמא דההוא גברא סומק טפי » — Gemaro (Talmudo), Pesaĥim 25b

	« Lin tuŝas nek admono, nek ordono. » — Zamenhofa proverbaro

	« Al la buŝo de "oni" neniu povas ordoni. » — Zamenhofa proverbaro

	« Hoko elsaltis, afero haltis. » — Zamenhofa proverbaro

	« Kurbiĝu hoko laŭ postuloj de l' loko. » — Zamenhofa proverbaro