Malcolm X

Malcolm X
Aliaj projektoj
Biografio en Vikipedio
Plurmedioj en Komuneja kategorio

Malcolm X (Esperantigite Malkom Eks nasknomo Malcolm LITTLE) (naskita la 19-an de majo 1925; mortinta la 21-an de februaro 1965 en Harlemo (Novjorko)) estis usonano, kiu batalis por civilaj rajtoj. Oni murdis (pafis lin) dum publika parolo.

Citaĵoj

« Ni estas afrikanoj, kaj ni hazarde estis en Usono. Ni ne estas usonanoj. Ni estas homoj, kiuj antaŭe estis afrikanoj, kiujn oni forrabis kaj alportis al Usono. Niaj prapatroj ne estis la Pilgrimantoj. Ni ne surteriĝis sur Plymouth Rock. La roko alteriĝis sur ni. Ni estis venigitaj ĉi tien kontraŭ nia volo. Ni ne estis venigitaj ĉi tien por fariĝi civitanoj. Ni ne estis venigitaj ĉi tien por ĝui la konstituciajn donacojn, pri kiuj ili parolas tiel bele hodiaŭ. »   « We are African, and we happened to be in America. We're not American. We are people who formerly were Africans who were kidnapped and brought to America. Our forefathers weren't the Pilgrims. We didn't land on Plymouth Rock. The rock was landed on us. We were brought here against our will. We were not brought here to be made citizens. We were not brought here to enjoy the constitutional gifts that they speak so beautifully about today. »

« Ĝi [Usono] ne praktikas tion, kion ĝi predikas, dum Sudafriko predikas kaj praktikas la samon. Mi pli respektas homon, kiu sciigas min, kie li staras, eĉ se li eraras, ol tiu, kiu venas kiel anĝelo kaj estas nur diablo. »   « They [America] don't practice what they preach, whereas South Africa preaches and practices the same thing. I have more respect for a man who lets me know where he stands, even if he's wrong, than the one who comes up like an angel and is nothing but a devil. »

	« Mi kredas je la frateco de ĉiuj viroj, sed mi ne kredas je malŝparo de frateco al iu ajn, kiu ne volas praktiki ĝin kun mi. Frateco estas dudirekta strato. »   « I believe in the brotherhood of all men, but I don't believe in wasting brotherhood on anyone who doesn't want to practice it with me. Brotherhood is a two-way street. »

	« Vi ricevas liberecon sciigante al via malamiko, ke vi faros ĉion por atingi vian liberecon; tiam vi ricevos ĝin. Ĝi estas la sola maniero, kiel vi akiros ĝin. »   « You get freedom by letting your enemy know that you'll do anything to get your freedom; then you'll get it. It's the only way you'll get it. »

« Nescio unu pri la alia estas tio, kio malebligis unuecon en la pasinteco. Sekve ni bezonas klerismon. Ni bezonas pli da lumo unu pri la alia. Lumo kreas komprenon, kompreno kreas amon, amo kreas paciencon, kaj pacienco kreas unuecon. Post kiam ni havos pli da scioj unu pri la alia, ni ĉesos kondamni unu la alian kaj estiĝos unuiĝinta fronto. »   « Ignorance of each other is what has made unity impossible in the past. Therefore we need enlightenment. We need more light about each other. Light creates understanding, understanding creates love, love creates patience, and patience creates unity. Once we have more knowledge (light) about each other, we will stop condemning each other and a United front will be brought about. »

« Ne, mi ne estas usonano. Mi estas unu el la 22 milionoj da nigruloj viktimoj de usonismo. Unu el la 22 milionoj da nigruloj viktimoj de demokratio, nenio alia ol maskita hipokriteco. Do mi ne staras ĉi tie parolante al vi kiel usonano, aŭ patrioto, aŭ flago-salutanto, aŭ flagulo - ne, ne mi. Mi parolas kiel viktimo de ĉi tiu usona sistemo. Kaj mi vidas Usonon per la okuloj de la viktimo. Mi vidas neniun usonan revon; Mi vidas usonan premsonĝo. »   « No, I'm not an American. I'm one of the 22 million black people who are the victims of Americanism. One of the 22 million black people who are the victims of democracy, nothing but disguised hypocrisy. So, I'm not standing here speaking to you as an American, or a patriot, or a flag-saluter, or a flag-waver—no, not I. I'm speaking as a victim of this American system. And I see America through the eyes of the victim. I don't see any American dream; I see an American nightmare. »

« Islamo estas mia religio, sed mi kredas, ke mia religio estas mia propra afero. Ĝi regas mian personan vivon, mian personan moralon. Kaj mia religia filozofio estas persona inter mi kaj la Dio, en kiu mi kredas; same kiel la religia filozofio de ĉi tiuj aliaj estas inter ili kaj la Dio, en kiu ili kredas. Kaj ĉi tio plej taŭgas tiel. Se ni venus ĉi tien diskutante religion, ni havus tro multajn diferencojn de la komenco kaj ni neniam povus kunveni. »   « Islam is my religion, but I believe my religion is my personal business. It governs my personal life, my personal morals. And my religious philosophy is personal between me and the God in whom I believe; just as the religious philosophy of these others is between them and the God in whom they believe. And this is best this way. Were we to come out here discussing religion, we'd have too many differences from the outstart and we could never get together. »

« Vi ne havas revolucion, en kiu vi amas vian malamikon, kaj vi ne havas revolucion, en kiu vi petegas la sistemon de ekspluatado por integri vin en ĝin. Revolucioj renversas sistemojn. Revolucioj detruas sistemojn. »   « You don't have a revolution in which you love your enemy, and you don't have a revolution in which you are begging the system of exploitation to integrate you into it. Revolutions overturn systems. Revolutions destroy systems. »

	« Estos libereco aŭ morto. Kaj se vi ne pretas pagi tiun prezon, ne uzu la vorton libereco en via vortaro. »   « It'll be liberty or it'll be death. And if you're not ready to pay that price don't use the word freedom in your vocabulary. »

	« Homoj ne rimarkas, kiel la tuta vivo de viro povas esti ŝanĝita per unu libro. »   « People don't realize how a man's whole life can be changed by one book. »

	« Vi ne povas apartigi pacon de libereco, ĉar neniu povas esti trankvila, se li ne havas sian liberecon. »   « You can't separate peace from freedom, because no one can be at peace unless he has his freedom. »

	« Vi ne povas havi kapitalismon sen rasismo. »   « You can't have capitalism without racism. »

	« Kiel iu povas esti kontraŭ amo? »   « How can anyone be against love? »