Eric Hoffer: Malsamoj inter versioj

|teksto = Ĉiu [[Amaso|amasa]] [[movado]] en certa [[senco]] estas [[migrado]], transloĝiĝo — strebo al la “promesita“[[Promesita tero”Lando]]”; kaj se ĝi estas ebla kaj [[Racio|racia]], do transloĝiĝo efektive okazas. Tiel okazis al [[puritanoj]], [[anabaptistoj]], [[mormonoj]], duĥoboroj<ref>Rusa ortodoksa sekto.</ref> kaj [[cionistoj]]. La amasa migrado fortigas [[spirito]]n kaj unuecon de la movado; en iu ajn formo okazu transloĝiĝo — ĉu forme de [[konkero]], [[krucmilito]], [[pilgrimado]] aŭ transloĝiĝo al nova tero — tio estas farata kiel la vera aktiva amasa movado.

|teksto = Ĉia [[Amaso|amasa]] [[movado]], atinginta [[potenco]]n, proponas sian propran [[espero]]n — sian sorton de [[opiumo]] por bridi [[senpacienco]]n de la amasoj, por ke ili akceptu sian sorton. [[Stalinismo]] estas la sama [[opiumo]] por la [[popolo]] kiel la dominantaj [[religio]]j.

|teksto = La plej grandan sukceson [[kristanismo]] havis en grandaj [[urbo]]j, kie loĝis “miloj de forŝiritaj de siaj [[popolo]]j [[individuo]]j: [[sklavo]]j, eksaj sklavoj, [[negocisto]]j kaj komercistoj[[komercisto]]j, kiuj pro cirkonstancoj aŭ propravole estis forŝiritaj de sia socia medio”. En [[kamparo]] ja, kie la [[Socio|socia]] ordo estis damaĝita malmulte, la nova [[religio]] alfrontis la malplej bonan grundon. La kamparanoj kaj [[Stepo|stepaj]] [[nomado]]j teniĝis je antikvaj [[kulto]]j pli longe ol la aliaj.

|teksto = Tiuj, kiuj ne havas [[espero]]n, estas dividitaj kaj pelataj al ekstrema [[egoismo]]. Komuna [[suferado]] per si mem, kiam ĝi ne estas akompanata de espero, ne unuigas kaj nek elvokas reciprokan kunsenton. [[Judoj]] en la [[Egiptio|egipta]] [[sklaveco]] estis “fiularo de arogantuloj kaj klaĉuloj” kaj por ilin unuigi [[Moseo]] devis doni al ili esperon pri la [[promesitaPromesita landoLando]].

|teksto = [[Malsukceso]] pri praktikaj aferoj evidente estas kondiĉo de [[sukceso]] pri [[Socio|sociaj]] aferoj. Eble estas bone, ke iuj malobeemaj naturoj, fiaskinte en la [[Komerco|komerca]] [[mondo]], ne sentas sin dispremitaj, sed inverse ekflamas per — unuarigarde absurda — [[certeco]], ke ili estas speciale kompetentaj pri regado de [[urbo]] aŭ eĉ [[lando]].

|teksto = Sin bazi sur atestoj de la [[sento]]j kaj [[racio]] estas [[herezo]] kaj [[perfido]]. Kontraŭvole oni ekpensas, kiom multe da malkredo necesas por ekkredi. Tio, kion ni komprenas kiel blindan [[kredo]]n, estas subtenata per sennombraj malkredoj. La [[fanatikeco|fanatikaj]] [[japanoj]] en [[Brazilo]] dum jaroj rifuzadis kredi, ke [[Japanio]] [[Dua mondmilito|malvenkis]]. La fanatika [[komunisto]] rifuzas kredi al iu ajn malbona por [[Sovetunio|Rusio]] sciigo, li eĉ rifuzas kredi al propraj [[okulo]]j, kiam li propraokule vidas kruelan [[mizero]]n en la [[Sovetunio|sovetia]] [[promesitaPromesita teroLando]].

|teksto = [[Fanatikulo]] ĉiam sentas sin neplenvalora [[homo]] kaj vivas en la stato de necerteco…[[necerteco]]… Pro tio li pretas [[Ofero|oferi]] la [[vivo]]n por pruvi al si kaj al aliaj ke nome tia estas lia [[rolo]]. Li oferas la vivon por pruvi sian [[Valoro|valorecon]].

|teksto = [[Fanatikulo]]n ne eblas dekroĉi de lia afero per alvokoj al la [[racio]] aŭ [[moralo]]. Li timas [[kompromiso]]n kaj pro tio lin ne eblas ŝanceligi en la [[certeco]], ke lia “sankta afero” pravas je ĉiuj cent procentoj. Sed por fanatikulo estas tute ne malfacile subite transsalti de unu “sankta afero” al alia. Lia pasia ligiteco estas pli grava ol la enhavo de la afero, al kiu li ligiĝas.

|teksto = La [[malkontentulo]]j sekvas sian [[gvidanto]]n ne tiom pro tio, ke ili [[Kredo|kredas]] ke li kondukas ilin al la [[promesitaPromesita teroLando]], kiom pro tio ke ili kvazaŭ sentas, ke li kondukas ilin for de la malamataj “mi”. Fordono de si al la gvidanto estas ne rimedo por atingi la celon, sed plenumo de la [[deziro]]. Kien oni kondukas ilin estas la afero duaranga.

|teksto = La [[fanatikulo]] estas tute alia [ol la “[[homoj de la vorto]]”]. [[Ĥaoso]] estas lia medio. Kiam la malnova ordo ekdisfalas, la fanatikulo brulkape sin ĵetas al la lukto por fini la malamatan [[nuntempo]]n. Bildo de la mondofino ravas lin. For [[reformo]]jn! Ĉio ekzistanta estas rubaĵo kaj kiun sencon[[senco]]n havas reformado de ĉio ĉi. Sian strebon al [[anarĥio]] la fanatikulo klarigas per ŝajne sufiĉe kredinda aserto, ke neniu nova komenco eblas, ĝis surtere ekzistas malnova malordo. La timigitajn, ankoraŭ restintajn “homojn de la vorto” li forpuŝas flanken, kvankam plu laŭdegas iliajn [[doktrino]]jn kaj elbuŝigas iliajn [[slogano]]jn.

|teksto = Ekzistas kompreneble tiaj maloftaj [[gvidanto]]j kiel [[Linkoln]], [[Ghandi]], eĉ kiel [[F. D. Rooswelt]], [[Churchill]], [[Neru]]: ili sen ŝanceliĝoj jungis en la ĉaron de la “sankta afero kaj [[malsato]]n, kaj [[timo]]n de la [[homo]]j, sed diference de [[Hitlero]] kaj [[Stalin]] aŭ eĉ diference de [[Lutero]] kaj [[Kalvino]] ili ne cedis al la [[tento]] uzi la [[animo]]jn de la [[malkontentulo]]j por [[konstruado]] de la nova [[mondo]]. [[Certeco]] de tiuj ĉi gvidantoj pri propraj [[forto]]j devenas de la [[kredo]] je la [[homaro]] — kaj ĝi kunfandiĝas kun tiu ĉi kredo, ĉar ili sciis aŭ scias, ke neniu povas esti digna homo, se li mem ne estimas la homan [[digno]]n.